دعوای مطالبه اجرت المثل در قرارداد اجاره :
براساس قانون موجر و مستاجر مورخ 1376 با اتمام مدت اجاره , مستاجر ملزم می باشد عین مستاجره را تخلیه کرده و به موجر تحویل دهد . در صورتی که موجر بدون اذن از سوی مالک , به تصرف خود در ملک ادامه دهد , موجر می تواند دادخواست مطالبه اجرت المثل را تقدیم به مرجع صالح نماید .
وضع حقوقی مستاجر پس از پایان اجاره :
با اتمام قرارداداجاره چنان چه مستاجر به با اذن مالک به تصرف خود ادامه دهد در صورتی می بایست اجرت المثل بپردازد که استیفاء منفعت کرده باشد اما اگر موجر تخلیه ملک را تقاضا نماید و مستاجر از به تصرف خود ادامه دهد , در حکم غاصب می باشد و مسئول تلف یا نقص مال است و باید اجرت المثل مال را بپردازد هرچند استیفاء منفعت نکرده باشد .
بررسی ضامن بودن مستاجر نسبت به عین مستاجره :
براساس ماده 631 قانون مدنی , مستاجر نسبت به عین مستاجره ضامن نیست مگر آن که تعدی و تفریط نماید و یا بعد از اتمام قرارداد اجاره از تسلیم مال به موجر خودداری نماید .
دعوای اجرت المثل در ملک مشاعی :
هریک از شرکاء در صورتی می توانند در ملک مشاعی تصرف نمایند که همگی بالاتفاق اذن به تصرف شریک دهند . در صورتی که شریک بدون اجازه سایرین در ملک مشاعی تصرف نماید , سایر شرکاء می توانند علیه در مرجع صالح طرح دعوا نموده و اجرت المثل ایام تصرف را مطالبه نمایند .
برای این که دعوای اجرت المثل ایام تصرف در مال مشاع مسموع باشد , ابتدا باید خواهان ثابت نماید که تصرفات خوانده در مال مشاع با مخالفت روبرو شده است . خواهان می تواند اعلام مخالفت خود را به وسیله اظهارنامه به طرف مقابل اطلاع دهد .
دعوای اجرت المثل در ملک ارثی :
وراث در صورتی می توانند علیه سایر ورثه دعوای اجرت المثل اقامه نمایند که توسط وراث متصرف , مانعی برای استیفاء آنان از ملک ایجاد شده باشد , در صورتی که ورراث بدون ایجاد مانع از ملک استفاده نکرده باشند , نمی توانند علیه سایر وراث دعوای اجرت المثل طرح نمایند .
نحوه طرح دعوای اجرت المثل :
خواهان این دعوا موجر می باشد و در صورت طرح دعوا می بایست دادخواست خود را به طرفیت مستاجر در دادگاه محل وقوع ملک ارائه نماید .
از آن که دعوای اجرت المثل , یک دین ثابت شده نیست و قبل از طرح دعوا میزان آن مشخص
نمی باشد , موجر نمی تواند علیه مستاجر دعوای خسارت تاخیر تادیه را در مرجع صالح مطرح نماید م.
نحوه اجرای رای :
پس از قطعیت حکم و صدور اجراییه , موجر می تواند میزان اجرت المثل را از ودیعه مستاجر که در زمان عقد اجاره به موجر پرداخت شده است , وصول نماید . همچنین موجر می تواند با صدور اجراییه به میزان اجرت المثل از اموال مستاجر توقیف نماید , در صورت عدم دسترسی به اموال , مستاجر تا زمان رضایت موجر ,پرداخت مبلغ اجرت المثل و یا تقدیم دادخواست اعسار در حبس می ماند .