حقوق و تکالیف ارسال کننده حمل و نقل دریایی

صاحبان کالا در جهت حفظ کالاهای خود از ضرر و زیان های احتمالی موظف به اجرای مقرراتی می باشند. آنان می بایست به سبب آنکه بتوانند علیه متصدیان حمل و نقل به آسانی اقامه دعوا نمایند، دقت لازم را در زمان تحویل کالا به متصدی حمل و نقل انجام دهند.

حقوق و تکالیف صاحبان کالا در قانون ایران

بر اساس قانون تجارت و قانون دریایی ایران، ارسال کننده موظف می باشد تا کالا را به درستی بسته بندی نماید و اطلاعات کافی را در اختیار متصدی حمل و نقل قرار دهد، چنانچه به سبب بسته بندی نادرست کالا و عدم اطلاعات کافی به محموله باری آسیبی وارد گردد، ارسال کننده مسئول خسارات وارده به کالا می باشد همچنین اصولا ارسال کننده مکلف به پرداخت هزینه حمل و نقل به متصدی می باشد مگر اینکه طرفین ضمن انعقاد قرارداد حمل و نقل بر خلاف آن توافق نموده باشند.

طبق ماده 384 قانون تجارت، در صورت عدم تادیه هزینه حمل و نقل از جانب ارسال کننده و مرسل الیه، متصدی حمل و نقل مکلف می باشد مراتب را به اطلاع ارسال کننده رسانده و محموله باری را موقتا نزد خود یا ثالثی امانت گزارد. در هر صورت ارسال کننده مسئول هر عیب و نقص وارد شده به کالا می باشد.

مسئولیت ارسال کننده در اسناد بین المللی

جامعه بین المللی در جهت حمایت از تجار و بازرگانان و متصدی حمل و نقل اقدام به تصویب مقرراتی نموده است، بر اساس مقررات این معاهدات، متصدی حمل و نقل ارسال کننده در جهت کاهش ضرر و زیان های احتمالی موظف به رعایت مقرراتی می باشد.

مسئولیت ارسال کننده کالا به استناد به قواعد لاهه و لاهه – ویزبی  و قواعد هامبورگ

طبق مفاد قوانین کنوانسیون لاهه و لاهه ویزبی، ارسال کننده موظف می باشد تا محموله باری را به درستی بسته بندی نماید و اطلاعات کافی را در اختیار متصدی حمل ونقل قرار دهد، در غیر این صورت متصدی حمل  نقل مسئول خسارات وارده به کالا می باشد، همچنین ارسال کننده مسئول خسارات خطرناکی می باشد که متصدی حمل و نقل از ماهیت آنان بی خبر می باشد.

بر اساس قواعد هامبورگ، ارسال کننده موظف می باشد چنانچه در محموله باری کالای خطرناک موجود است آن را علامت گذاری نموده یا برچسب روی آن ها قرار دهد.

مسئولیت ارسال کننده کالا با توجه به قواعد روتردام

طبق ماده 27 قواعد روتردام، ارسال کننده باید کالا را به گونه ای به متصدی حمل و نقل تحویل دهد که او بتواند کالا را بارگیری ، بسته بندی و تخلیه نماید و همچنین خطری برای افراد و اموال ایجاد نکند. همچنین ارسال کننده مسئول خساراتی می باشد که به سبب وجود کالاهای خطرناک به محموله باری وارد می گردد.

مسئولیت متصدی حمل و نقل و ارسال کننده جاده ای

قانون گزار جهت حمایت از صادرات و واردات و کاهش آسیب های احتمالی به کالا ، وظایفی را برعهده متصدی حمل و نقل و ارسال کننده قرار داده است ، اما به جهت ارتباطات اقتصادی با کشورهای دیگر، ضرورت آگاهی از قوانین حوزه حقوق بین الملل احساس می گردد .

مبنای مسئولیت متصدی حمل و نقل جاده ای در قانون ایران

براساس قانون مدنی ، مسئولیت متصدی حمل و نقل همچون امین می باشد و متصدی حمل و نقل تنها در صورت تعدی و تفریط مسئول خسارات وارده به کالا می باشد ، براین اساس مادامی که متصدی حمل و نقل نتواند دلیلی بر تقصیر خوانده در مرجع صالح اقامه نماید، طرح دعوا علیه متصدی حمل و نقل بی اثر می باشد .

در مقابل براساس قانون تجارت، اصل بر مسئولیت متصدی حمل ونقل می باشد و متصدی حمل و نقل مسئول کلیه خسارات وارده به کالا می باشد مگر این که بتواند در مرجع صالح ثابت نماید که تلف یا گم شدن مربوط به جنس خود مال التجاره یا مستند به تقصیر ارسال کننده و یا مرسل الیه و یا ناشی از تعلیماتی بوده که یکی از آنان داده است و یا مربوط به حوادثی بوده است که هیچ متصدی محتاطی نیز نمی توانست از آن جلوگیری نماید .

مبنای مسئولیت متصدی حمل و نقل جاده به استناد کنوانسیون CMR

مطابق بند 1 ماده 17 کنوانسیون ، متصدی حمل و نقل مسئول خسارات وارده به کالا می باشد مگر این که عدم تقصیر خود را در مرجع صالح ثابت نماید .

موارد معافیت متصدی حمل و نقل جاده ای براساس کنوانسیون CMR

چنان چه متصدی حمل و نقل در مجع صالح ثابت نماید که به سبب عیب ذاتی کالا به محموله باری خسارتی وارد گشته است و یا عیب ناشی از مسائلی باشد که متصدی حمل ونقل قادر به جلوگیری آن نبوده است و یا مرسل الیه یا ارسال کننده سبب ورود خسارت به کالا را فراهم کرده باشند، از مسئولیت مبرا می گردد .

حق فروش کالا توسط متصدی حمل و نقل به سبب فساد قریب الوقوع

متصدی حمل و نقل بدون وصول ارسال دستور از جانب ارسال کننده یا مرسل الیه می تواند نسبت به فروش کالاهای فاسدشدنی اقدام نماید، همچنین متصدی حمل و نقل می تواند در صورت نامتناسب بودن هزینه انبارداری و عدم ارائه به موقع از سوی ارسال کننده نسبت به فروش کالا اقدام نماید .

مسئولیت ارسال کننده در قانون تجارت

متصدی حمل و نقل موظف می باشد کالا را به درستی بسته بندی نماید و اطلاعات کافی را در اختیار متصدی حمل و نقل قرار دهد ،چنان چه به سبب اطلاعات نادرست و عدم بسته بندی صحیح کالا به محموله باری خسارتی وارد گردد ، متصدی حمل و نقل مسئول خسارت وارده به کالا نمی باشد .

وظایف ازسال کننده در کنوانسیون CMR

براساس مفاد کنوانسیون CMR، ارسال کننده می بایست اطلاعات مکفی را درخصوصز محموله باری در اختیار متصدی حمل و نقل قرار دهد ، همچنین ارسال کننده موظف به بسته بندی صحیح کاا می باشد براساس ماده 10 کنوانسیون CMR فرستنده در برابر حمل کننده مسئول خسارات وارد شده به اشخاص و تجهیزات و کالاهای دیگر یا هرگونه تجهیزات که در نتیجه نقص بسته بندی کالا ایجاد شده می باشد مگر این که نقص بسته بندی در موقع تحویل کالا آشکار یا برای حمل کننده شناخته شده باشد و متصدی حمل و نقل هیچ گونه حق شرطی در این مورد در بارنامه ذکر نکرده باشد .