دعوای خلع ید

دعوای خلع ید در اموال غیر منقول مطرح می گردد که در ادامه به آن می پردازیم.

موضوع دعوای خلع ید

دعوای خلع ید به لحاظ حقوقی دعوایی است که مالک یک مال غیر منقول بطرفیت  شخص متصرف غیر قانونی در مال خود در دادگاه اقامه می نماید تا به روند تصرف غیر مجاز متصرف خاتمه دهد و ملک وی را از تصرف او خارج  نماید و تحویل او بدهند.

 

خلع ید شامل چه دعاویی می گردد؟

دعوای خلع ید به 3 دسته از دعاوی تقسیم می گردد

نخست: دعوای خلع ید به معنای اخص یا همان دعوای مالکیت که طی آن مالک ملک رفع تصرف دیگری را از ملک خود خواستار است.

دوم: دعوای تخلیه ید که در آن عدم مالکیت خوانده بر ملک مورد نزاع و در مقابل، قانونی بودن تصرف خوانده بر آن مورد قبول طرفین دعوا بوده و خواهان ادعا دارد که ادامه تصرفات خوانده بر آن ملک، خلاف قرارداد یا قانون است.

سوم :دعاوی تصرف هستند که خود شامل دعاوی تصرف عدوانی و مزاحمت و ممانعت از حق بوده و ممکن است به صورت کیفری یا حقوقی مطرح گردند.

موارد ممانعت در رسیدگی به دعوای خلع ید در دادگاه؟

دادگاه برای اینکه به دعوای خلع ید رسیدگی نماید خواهان باید سند مالکیت را ضمیمه دادخواست خود نماید در غیر اینصورت دعوای خواهان رد می گردد. حال در صورتی که اصل مالکیت خواهان محل نزاع واقع شده و دلایل و مدارک کافی  همچون شهادت شهود برای اثبات مالکیت موجود نباشد و مطالب و اظهارات وی حاکی از نوعی ادعای مالکیت باشد که احراز آن منوط به رسیدگی مستقل به این ادعاست، در اینجا دعوای خلع ید خواهان به‌ تنهایی قابلیت استماع نداشته و به استناد ماده ۲ قانون آیین دادرسی مدنی قابل رد می‌باشد؛ چراکه خواهان ادعایی مطرح کرده که در ردیف خواسته نیامده است.

آیا دعوای اثبات مالکیت با دعوای خلع ید در یک دادگاه باید اقامه گردد؟

 دعوی اثبات مالکیت در مورد زمین مورد ادعای خواهان با دعوی خلع ید دارای وحدت منشأ و ارتباط کامل می باشد بنابراین در صورتی دریک دادگاه اقامه شده باشد دادگاه یکجا به آنها رسیدگی می نماید زیرا اگر دعوی اثبات مالکیت احراز نشود دعوای خلع ید مردود اعلام می گردد. بالعکس چنانچه مالکیت خواهان در قطعه زمین مورد ادعا ثابت شود تصرف خوانده مجاز نیست؛ مگر این‌که به طریق دیگر غاصبانه نبودن را ثابت  نماید.

آیا طرح دعوای خلع ید در صورتی که ملک مشاع باشد امکانپذیر است؟

درصورتی که ملک مشاع باشد نیز می توان دعوای خلع ید را مطرح نمود چرا که مطابق ماده 43 قانون آیین دادرسی مدنی در مواردی که حکم خلع ید علیه متصرف ملک مشاع به نفع مالک قسمتی از آن صادر شده باشد، از تمام ملک خلع ید می‌شود؛ ولی تصرف محکوم له در ملک خلع ید شده مشمول مقررات املاک مشاعی است.

منظور از قسمت اخیر این ماده در مورد مقررات املاک مشاعی عمدتاً مواد 576 و582 قانون مدنی است که تصرف هر شریک در ملک مشاع را منوط به اذن سایر شرکا دانسته و در صورت نبود اذن، متصرف ضامن است. بنابراین محکوم‌له در دعوای خلع ید در مـلک مشاع هنگامی می‌تواند تقاضای تحویل ملک متنازع‌فیه را به خود نماید که از سایر شرکا اذن داشته باشد.